SEBARANG kenaikan harga barang atau perkhidmatan adalah tindakan yang tidak popular dan tidak disukai orang ramai kerana ia memberi kesan kepada masyarakat. Jika sebelum ini ia menyusahkan, kenaikan harga akan membebankan mereka. Ada ketikanya, kenaikan harga tidak dapat dielakkan berasaskan kepada alasan tertentu, terutama peningkatan kos operasi, peningkatan atau persaingan harga di pasaran antarabangsa, permintaan dan penawaran serta faktor luar jangka yang lain. Kenaikan kos memerlukan pertimbangan rasional semua pihak kerana ia membabitkan dua pihak yang masing-masing mempunyai kepentingan. Jika harga tidak dinaikkan, ia akan menyulitkan sebelah pihak yang mungkin menanggung kerugian, manakala jika dinaikkan pula ia menimbulkan masalah kepada pihak lain. Keadaan ini jelas dalam perkhidmatan teksi, bas, kereta sewa dan bas sekolah. Untuk bersikap adil, sesuatu keputusan terpaksa juga dilakukan. Berikutan kenaikan harga tambang pengangkutan awam, kerajaan terpaksa mengambil keputusan meluluskan permintaan pengusaha terbabit selepas mengambil kira pelbagai faktor bagi mengimbangi antara keperluan orang ramai dan kepentingan syarikat pengendali pengangkutan. Keputusan ini dibuat, walaupun menyedari kesulitan yang dihadapi oleh masyarakat pengguna. Keputusan kerajaan menaikkan kadar tambang pengangkutan awam sehingga 30 peratus semalam, boleh memberi kesan negatif sekiranya ia memberi tekanan kepada golongan berpendapatan rendah yang bergantung kepada pengangkutan awam untuk urusan harian. Ini termasuk kenaikan tambang bas sekolah, khasnya bagi mereka mempunyai ramai anak yang bersekolah. Bagi mereka yang mempunyai pilihan, kesannya tidak begitu ketara. Walaupun kenaikan itu tidak terlalu tinggi, ia tetap memberi kesan langsung kepada ramai pengguna. Jika tidak dinaikkan, kemungkinan ramai pengusaha bas sekolah terpaksa memberhentikan operasi masing-masing. Pengusaha teksi pula mendesak kerajaan menaikkan kadar tambang sejak 2005. Kabinet semalam bersetuju menaikkan kadarnya daripada RM2 kepada RM3 bagi satu kilometer pertama dan naik 20 sen bagi setiap kilometer (km). Ura-ura kenaikan tambang teksi heboh diperkatakan sejak lebih dua bulan lalu. Selain teksi, tujuh lagi pengangkutan awam atas jalan raya turut dinaikkan tambang antara 2 sen hingga RM6.33 di Semenanjung, 2 sen hingga RM31.70 (Sabah) dan 1.2 sen hingga minimum RM2 (Sarawak), berkuat kuasa 1 Ogos depan. Kenaikan ini melegakan 16,343 pengusaha bas sekolah, teksi (32,921), kereta sewa (19,128), bas berhenti-henti (9,061), bas ekspres (4,998), bas mini (3,168), teksi lapangan terbang (2,814) dan bas pengantara (195). Berdasarkan maklumat, kos operasi yang ditanggung sesetengah syarikat pengendali pengangkutan awam itu dikatakan meningkat sehingga 200 peratus. Jika desakan mereka untuk menaikkan tambang ini tidak diteliti, ia boleh menyebabkan syarikat berkenaan rugi dan akhirnya 'gulung tikar.' Jika ini yang berlaku, pengguna juga menanggung kesusahannya. Apa yang diharapkan mereka pengusaha berkenaan memberi perkhidmatan terbaik kepada pengguna. Sepatutnya kenaikan harga selaras dengan peningkatan mutu perkhidmatan dan keselamatan pengguna. Isu pemandu cuai dan tidak mementingkan keselamatan pengguna sepatutnya tidak wujud lagi, apatah lagi menipu pelanggan.
SEBARANG kenaikan harga barang atau perkhidmatan adalah tindakan yang tidak popular dan tidak disukai orang ramai kerana ia memberi kesan kepada masyarakat. Jika sebelum ini ia menyusahkan, kenaikan harga akan membebankan mereka. Ada ketikanya, kenaikan harga tidak dapat dielakkan berasaskan kepada alasan tertentu, terutama peningkatan kos operasi, peningkatan atau persaingan harga di pasaran antarabangsa, permintaan dan penawaran serta faktor luar jangka yang lain. Kenaikan kos memerlukan pertimbangan rasional semua pihak kerana ia membabitkan dua pihak yang masing-masing mempunyai kepentingan. Jika harga tidak dinaikkan, ia akan menyulitkan sebelah pihak yang mungkin menanggung kerugian, manakala jika dinaikkan pula ia menimbulkan masalah kepada pihak lain. Keadaan ini jelas dalam perkhidmatan teksi, bas, kereta sewa dan bas sekolah. Untuk bersikap adil, sesuatu keputusan terpaksa juga dilakukan. Berikutan kenaikan harga tambang pengangkutan awam, kerajaan terpaksa mengambil keputusan meluluskan permintaan pengusaha terbabit selepas mengambil kira pelbagai faktor bagi mengimbangi antara keperluan orang ramai dan kepentingan syarikat pengendali pengangkutan. Keputusan ini dibuat, walaupun menyedari kesulitan yang dihadapi oleh masyarakat pengguna. Keputusan kerajaan menaikkan kadar tambang pengangkutan awam sehingga 30 peratus semalam, boleh memberi kesan negatif sekiranya ia memberi tekanan kepada golongan berpendapatan rendah yang bergantung kepada pengangkutan awam untuk urusan harian. Ini termasuk kenaikan tambang bas sekolah, khasnya bagi mereka mempunyai ramai anak yang bersekolah. Bagi mereka yang mempunyai pilihan, kesannya tidak begitu ketara. Walaupun kenaikan itu tidak terlalu tinggi, ia tetap memberi kesan langsung kepada ramai pengguna. Jika tidak dinaikkan, kemungkinan ramai pengusaha bas sekolah terpaksa memberhentikan operasi masing-masing. Pengusaha teksi pula mendesak kerajaan menaikkan kadar tambang sejak 2005. Kabinet semalam bersetuju menaikkan kadarnya daripada RM2 kepada RM3 bagi satu kilometer pertama dan naik 20 sen bagi setiap kilometer (km). Ura-ura kenaikan tambang teksi heboh diperkatakan sejak lebih dua bulan lalu. Selain teksi, tujuh lagi pengangkutan awam atas jalan raya turut dinaikkan tambang antara 2 sen hingga RM6.33 di Semenanjung, 2 sen hingga RM31.70 (Sabah) dan 1.2 sen hingga minimum RM2 (Sarawak), berkuat kuasa 1 Ogos depan. Kenaikan ini melegakan 16,343 pengusaha bas sekolah, teksi (32,921), kereta sewa (19,128), bas berhenti-henti (9,061), bas ekspres (4,998), bas mini (3,168), teksi lapangan terbang (2,814) dan bas pengantara (195). Berdasarkan maklumat, kos operasi yang ditanggung sesetengah syarikat pengendali pengangkutan awam itu dikatakan meningkat sehingga 200 peratus. Jika desakan mereka untuk menaikkan tambang ini tidak diteliti, ia boleh menyebabkan syarikat berkenaan rugi dan akhirnya 'gulung tikar.' Jika ini yang berlaku, pengguna juga menanggung kesusahannya. Apa yang diharapkan mereka pengusaha berkenaan memberi perkhidmatan terbaik kepada pengguna. Sepatutnya kenaikan harga selaras dengan peningkatan mutu perkhidmatan dan keselamatan pengguna. Isu pemandu cuai dan tidak mementingkan keselamatan pengguna sepatutnya tidak wujud lagi, apatah lagi menipu pelanggan.
Oleh Zulkofli Jamaludin
rencanabh@bharian.com.my
SUASANA tenang berhampiran tempat mengundi di DUN Manek Urai tercemar apabila penyokong parti mula bertindak agresif.
Tewas hanya 65 undi gambaran pengundi semakin terpikat corak pentadbiran Najib
MANEK Urai Lama dan Manek Urai Baru adalah dua kubu kuat Pas di Dewan Undangan Negeri (DUN) Manek Urai yang berjaya dikuasai Barisan Nasional (BN) pada pilihan raya kecil, Selasa lalu. Namun, kemenangan di dua peti undi berkenaan gagal membantu BN yang memperoleh 5,283 undi, menawan semula Manek Urai apabila kekurangan 65 undi untuk mencipta kemenangan kali ketiga di kawasan itu daripada 13 pilihan raya sejak 1959.
Perubahan yang menyaksikan 908 pengundi memilih BN berbanding 719 Pas di Manek Urai Lama dan Manek Urai Baru (490, 459), adalah berdasarkan keyakinan pengundi terhadap BN, termasuk janji membina jambatan baru menggantikan jambatan berusia lebih 40 tahun menghubungkan kedua-dua kawasan penempatan penduduk berkenaan.
Angin perubahan pengundi di dua peti undi berkenaan adalah sebahagian daripada tambahan besar 889 undi yang diperoleh BN, berbanding sebanyak 4,392 undi pada pilihan raya umum, Mac tahun lalu.
BN yang mempertaruhkan bekas Pengurus Pemantauan dan Penyelarasan Lembaga Kemajuan Kelantan Selatan (Kesedar), Tuan Aziz Tuan Mat, 39, juga menang di peti undi Temalir, Manjor, Laloh serta undi pos, tetapi tewas di Sungai Perial, Sungai Sok, Chuchok Puteri dan Lata Rek.
Kejayaan BN menguasai hampir semua undi daripada saluran tiga dan empat menggambarkan pemilih berusia 40 tahun ke bawah, mula memberi kepercayaan kepada Kerajaan Pusat untuk membawa pembangunan ke Manek Urai, yang sebahagian besar penduduk bekerja sebagai penoreh getah, pekebun kecil kelapa sawit dan buah-buahan serta bekerja sendiri.
Pengarah Pilihan Raya Manek Urai, Datuk Mustapa Mohamed menyifatkan pencapaian mengurangkan jumlah majoriti pembangkang kepada 65 undi itu adalah sesuatu yang membanggakan, namun di hati kecilnya mungkin agak kecewa apabila rakyat menolak kesungguhan Kerajaan Pusat untuk membawa pembangunan, bukan saja fizikal tetapi minda bagi membawa penduduk keluar daripada kepompong kemiskinan.
Sebagai Pengerusi Perhubungan Umno Kelantan, Mustapa yang kelihatan tenang menerima keputusan malam kelmarin, melihat perubahan pengundi di Manek Urai boleh menjadi pemangkin kepada BN untuk menarik lebih banyak sokongan daripada pengundi muda dalam usaha menawan semula Kelantan pada pilihan raya umum akan datang.
Matlamat besar itu bukan mustahil, kerana Pas sendiri dilihat seolah-olah turut menerima kejutan ketika pengumuman rasmi kelmarin, apabila melihat jumlah majoritinya dikurangkan daripada 1,352 kepada 65 undi. Tiada laungan takbir yang menjadi amalan biasa daripada penyokong Pas di Dewan Petra Sekolah Menengah Kebangsaan Sultan Yahya Petra I, sebaik nama Abe Uji (Mohd Fauzi Abdullah) diumumkan sebagai pemenang.
Timbalan Pesuruhjaya II Pas Kelantan, Datuk Husam Musa, menyifatkan kemenangan dengan majoriti tipis 65 undi itu sesuatu yang luar biasa, sedangkan Pengarah Pilihan Raya Pas, Abdul Fatah Haron selepas tamat masa mengundi dengan penuh keyakinan memaklumkan kepada media parti berkenaan mampu memperoleh 1,800 majoriti.
Timbalan Dekan Pusat Pengajian Sains Kemasyarakatan Universiti Sains Malaysia (USM), Dr Sivamurugan Pandian, berkata kemenangan tipis Pas sebanyak 65 undi adalah sesuatu yang memeranjatkan kerana ketika beliau membuat tinjauan awal sebelum tarikh penamaan calon, parti itu mendahului dengan majoriti lima peratus atau 615 undi.
Antara faktor kejayaan BN mengurangkan majoriti ialah kemampuan Umno menyusun strategi yang baik untuk menawan hati pengundi, khususnya pemilih muda dan mereka berusia 40 tahun ke bawah, selain Perdana Menteri, Datuk Seri Najib Razak sendiri menunjukkan komitmen tinggi menyelesaikan setiap isu rakyat yang berbangkit sebelum ini.
Katanya, sejak sebulan lalu pakatan pembangkang pula dilihat pincang apabila berlaku tindakan parti keluar daripada pakatan pada peringkat negeri, manakala dalam Pas sendiri wujud 'perselisihan' pandangan serta pendekatan berpolitik antara Mursyidul Am Pas, Datuk Nik Abdul Aziz Nik Mat dan Timbalan Presiden parti itu, Nasharuddin Mat Isa.
"Berbanding enam pilihan raya kecil lain, di Manek Urai jentera BN menunjukkan komitmen tinggi apabila semua strategi disusun daripada Bilik Gerakan Pusat, yang berjaya memusatkan kegiatan menawan hati pengundi dan mengelak berlaku 'pembunuhan' karakter dalam parti.
"Pemilihan Tuan Aziz pula disambut baik oleh kepemimpinan bahagian serta bekas calon dan ini memudahkan jentera parti menumpukan usaha mendekati pengundi," katanya sambil menambah jika semangat itu diteruskan BN mampu menawan semula hati rakyat Malaysia.
Profesor Politik dan Pengajian Antarabangsa Universiti Utara Malaysia, Prof Dr Mohamad Mustafa Ishak, pula berkata kemenangan BN menambah undi di peti undi Manek Urai Lama dan Manek Urai Baru menuntut Umno melaksanakan sebahagian janji untuk membawa pembangunan ke kawasan pedalaman itu.
Katanya, undi yang diberikan sangat penting dan menunjukkan secara keseluruhan sokongan rakyat terhadap BN semakin pulih, tetapi ia menuntut jentera parti pada peringkat Parlimen dan DUN bekerja secara berterusan mendampingi rakyat, khususnya untuk membantu mereka keluar daripada kepompong kemiskinan.
BN perlu membalas sokongan pengundi di lima daripada sembilan peti undi yang dimenangi dengan memberi bantuan kebajikan serta projek pembangunan dan paling berharga kepada jambatan baru di Manek Urai, yang dilihat boleh mendekatkan sokongan rakyat kepada Kerajaan Pusat.
Pilihan raya Selasa lalu, juga menyaksikan kempen yang bersih tanpa sebarang laporan polis selama lapan hari dicemari oleh tindakan provokasi sehingga tercetus kejadian membaling objek dan serangan di hadapan Sekolah Kebangsaan Peria, menyebabkan tiga petugas BN dan seorang petugas Pas cedera.
Lebih mengecewakan gelagat petugas parti yang sanggup melemparkan kata-kata kesat serta nista sesama umat Islam sepanjang pengundian yang boleh menjatuhkan maruah agama Islam.
Justeru, proses kempen yang berjalan tenang di Manek Urai kerana hubungan baik yang terjalin antara penyokong Umno dan Pas setempat, termasuk mempunyai hubungan persaudaraan, dicemari oleh tingkah laku keterlaluan penyokong Pas dari luar yang datang menjelang hari pengundian.
Sepanjang membuat liputan bermula 5 Julai lalu, penulis mendapati penduduk Manek Urai mudah mesra dan bersikap terbuka apabila menerima petugas BN mahupun Pas yang berkempen di rumah mereka. Apa yang menjadi masalah, apabila orang luar datang, tidak mengetahui budaya, malah amat memalukan, apabila mereka berkata menyokong parti yang berjuang untuk Islam, tetapi perbuatan mereka tidak Islam, malah perbuatan itu mencemar nama baik agama Islam sendiri.
Dalam pada mereka berselawat dan berdoa, mereka mencerca, mencaci dan mengata pemimpin lawan. Gelagat itu tidak menggambarkan imej Islam yang diperjuangkan.
Apa yang berlaku di Manek Urai juga menuntut tindakan segera Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR) untuk mengkaji semula keberkesanan larangan semua parti politik bertanding mendirikan pondok panas pada hari mengundi bermula pilihan raya kecil ini. Walaupun tanpa pondok panas, petugas pembangkang dilihat berhimpun dalam jumlah yang ramai di hadapan pintu masuk ke pusat mengundi dan terus merayu undi. Tindakan itu bukan saja bertentangan dengan peraturan SPR yang hanya membenarkan kempen sehingga jam 12 tengah malam, tetapi menyebabkan kesesakan teruk di hadapan tempat mengundi.
SPR perlu lebih tegas menguatkuasakan peraturan dan mengambil tindakan dalam mengendali perjalanan pilihan raya supaya menghalang penyokong parti bertanding menimbulkan provokasi hingga menjejas ketenteraman awam. Selain berkempen menarik sokongan, parti bertanding perlu mengingatkan pemilih mengenai cara mengundi yang betul bagi mengelak kertas undi rosak melebihi majoriti.
Oleh Prof Datuk Dr Zaini Ujang
SABAN hari kita mendengar dan menonton pelbagai laporan media mengenai isu berkaitan pelestarian seperti jerebu, pencemaran alam sekitar, peningkatan suhu bumi atau pelancaran produk mesra alam. Secara keseluruhannya, pada hemat saya, kesedaran mengenai pelestarian semakin meluas, termasuk di Malaysia, khususnya aspek berkaitan kepentingan dan kesihatan awam.
Sebagai contoh, sudah semakin ramai warga prihatin terhadap kesan penggunaan racun serangga dalam pertanian dan kesannya kepada pencemaran sumber air dan kesihatan awam. Sehubungan itu, kesedaran untuk menggunakan hasil pertanian organik semakin meningkat daripada daging organik, ayam organik, sayur organik sehingga burger organik.
Kesedaran itu dapat dinilai menerusi peningkatan pasaran barang dan perkhidmatan mesra alam. Pada 1992, saya mengetuai satu kajian pendapat umum mengenai barang dan perkhidmatan mesra alam. Dapatan ketika itu menunjukkan hanya 20 peratus faham konsep produk mesra alam.
Kurang 10 peratus saja sanggup membeli hasil pertanian organik. Dapatan ini pasti jauh berbeza jika kajian sama dilakukan sekarang. Selain itu, rating liputan media mengenai alam sekitar, khusus jika dikendalikan ikon media, juga semakin mendapat sambutan menggalakkan.
Namun, banyak lagi inisiatif diperlukan. Pada hemat saya, inisiatif paling kritikal perlu diberi keutamaan segera ialah anjakan paradigma kepada minda lestari kepada seluruh lapisan masyarakat.
Secara ringkas, minda lestari bermaksud pemikiran, gaya fikir dan disiplin akliah yang menjadikan kesejahteraan masyarakat sebagai matlamat pembangunan menerusi alam sekitar yang bersih dan selamat, sistem dan pengurusan cekap, dan dasar serta amalan gaya hidup selari dengan fitrah insaniah.
Dalam konteks pembangunan fizikal misalnya, minda lestari memberi penekanan kepada keseimbangan ekosistem dalam seluruh aspek seperti perancangan, utiliti mesra alam, kaedah pembinaan dan teknologi mesra alam.
Jika anjakan minda lestari itu berjaya, maka barulah pelbagai dasar, inisiatif, tindakan, amalan, gaya hidup lestari dapat dilaksanakan dengan lebih mudah, murah dan berkesan. Pada asasnya, gaya hidup lestari mempunyai tiga tindakan utama, iaitu amalan bersederhana dalam kehidupan harian, kepenggunaan lestari dan pelestarian alam sekitar.
Amalan hidup sederhana bermakna tidak keterlaluan dan berlebihan daripada segala segi, khususnya membabitkan perbelanjaan dan gaya hidup. Sederhana juga bererti mengkaji buruk baik sebelum melakukan setiap tindakan agar mencapai matlamat dengan efisien dan efektif dengan biaya optimum.
Sebagai contoh, sederhana dari segi pemakanan. Matlamat asas pemakanan ialah untuk kesejahteraan tubuh badan supaya proses metabolisme menghasilkan tenaga diperlukan untuk melakukan pelbagai kerja dan amalan selari dengan tuntutan hidup. Bersederhana bermakna tidak makan secara berlebihan, tidak mengambil makanan tidak baik untuk kesihatan seperti yang memabukkan, tidak halal, lebihan kolestrol atau tidak bersih.
Bersederhana dalam pemakanan bermakna tidak membazir dengan hidangan yang tidak dimakan khususnya ketika keraian acara rasmi. Hal ini selari dengan tuntutan agama. Selain bersederhana, kepenggunaan lestari juga penting sebagai pemangkin pelestarian alam sekitar.
Ketika ini banyak barang dan perkhidmatan mesra alam selari piawaian alam sekitar yang memudahkan pengguna memilih supaya dapat membantu melestarikan alam sekitar. Dari segi kuantum, pengguna barang dan perkhidmatan mesra alam di Amerika Syarikat dan United Kingdom saja membelanjakan AS$500 bilion setahun.
Trend ini dijangka akan terus meningkat dan melangkaui sempadan negara maju. Paling ketara ialah kereta hibrid dengan pertumbuhan 2,296 peratus sejak mula diperkenalkan pada 2000.
Dengan kata lain, pengguna lestari perlu memastikan setiap barang dan perkhidmatan yang dibeli mematuhi konsep mesra alam dari pelbagai sudut, khususnya dari segi pelepasan karbon.
Minda lestari menyediakan prinsip asas kepada gaya hidup, kepenggunaan dan pengurusan lestari alam sekitar selari dengan keperluan dan tidak berlebihan atau membazir. Ini penting kerana penghasilan semua barang atau perkhidmatan memerlukan sumber asli yang semakin sedikit iaitu bahan mentah, galian, air, bahan api fosil, pokok dan sebagainya.
Selain itu, semua proses kitar hayat sesuatu barang menghasilkan karbon yang tidak sedikit daripada penjanaan sumber asli, pemprosesan, pengangkutan, penggunaan dan pelupusan. Minda lestari juga mengajar kita untuk lebih prihatin, saintifik dan cuba memahami falsafah dan menghayati cara hidup hakiki.
Kita juga perlu lebih banyak berfikir dan tidak terikut-ikut trend semasa apatah lagi digambarkan menerusi fatamorgana iklan yang hanya berasaskan trend dan gaya hidup mewah. Pengamal minda dan gaya hidup lestari arif dan bestari. Bagi mereka matlamat mengatasi bentuk dan perupaan. Sebagai contoh, makanan bernilai bukan kerana jenama restoran, keenakan dan penyedia resepinya, tetapi khasiatnya kepada kesihatan.
Prof Datuk Dr Zaini Ujang ialah Naib Canselor, Universiti Teknologi Malaysia dan Pengerusi Majlis Kualiti Alam Sekitar Malaysia
Oleh Jami'ah Shukri
jamia@bharian.com.my
ANTARA upacara unik dalam perkahwinan Orang Asli Suku Mahmeri.
Suku Mahmeri turut amal upacara merisik, meminang dan persandingan seperti masyarakat Melayu
TIADA banyak beza antara majlis perkahwinan orang Asli suku Mahmeri dengan masyarakat Melayu kerana ia bermula dengan adat merisik, menghantar tanda, meminang dan berakhir dengan persandingan.
Perbezaan adat mereka cuma mengekalkan istiadat menghalau hantu syaitan dengan cara tersendiri, selain diadakan upacara pemujaan untuk memberitahu kepada nenek moyang bahawa cucu mereka akan melangsungkan majlis perkahwinan. Majlis itu dianggap penting untuk memastikan upacara perkahwinan itu selamat, diberkati dan aman bahagia sehingga ke anak cucu.
Bermula dari awal adat merisik hingga persandingan, banyak proses perlu dilalui iaitu menghantar rombongan merisik dengan bercerita mengenai latar belakang kedua-dua anak mereka.
Mengikut kepercayaan suku Mahmeri ini, sekiranya proses meminang dilakukan tanpa merisik, ia bererti kedua-dua mempelai sudah ditangkap basah.
Pada majlis peminangan, tok batin akan melihat persediaan pengantin lelaki untuk di bawa ke majlis peminangan seperti cincin emas (tok batin akan pastikan cincin emas itu tulen), alat solek, pinggang mangkuk dan keperluan seperti batu lesung dan lain-lain.
PASANGAN pengantin menjalani istiadat mengasah gigi.
Penetapan tarikh bagi majlis peminangan dan persandingan perlu dirujuk kepada tok batin untuk melihat persediaan pihak lelaki sebelum memasuki alam rumah tangga.
Tok batin menjadi insan paling penting kerana beliau akan mengambil kuasa daripada wali yang dilantik untuk memantau majlis peminangan sehingga berakhirnya majlis persandingan.
Antara keunikan majlis perkahwinan orang Asli ini, sebaik saja persetujuan dan kata sepakat dalam majlis peminangan dicapai, upacara makan sirih dan pinang oleh tok batin dan wakil kedua-dua belah pihak dilakukan sebagai tanda mengakhiri majlis itu.
Hantaran dikenakan ialah RM44.40 bagi bakal pengantin yang masih gadis, manakala RM25.20 mereka yang bergelar janda.
SUKU Mahmeri memainkan alat muzik tradisional Orang Asli untuk meraikan mempelai pada majlis perkahwinan.
Namun, hasrat pihak lelaki ingin memiliki gadis pilihannya akan terbatal walaupun majlis peminangan dan hari persandingan sudah ditetapkan, sekiranya perbelanjaan bagi tujuan majlis itu tidak mencukupi.
Sekiranya dalam tempoh tiga bulan, pihak lelaki gagal sediakan perbelanjaan, dengan sendiri perjanjian itu terbatal dan pengantin lelaki dianggap sudah melakukan penipuan terhadap tok batin selaku pemantau.
Bagaimanapun, selepas semua persiapan berjalan lancar, banyak lagi proses yang perlu dilakukan oleh bakal mempelai sebelum mereka bergelar suami isteri.
Lazimnya, sehari sebelum hari perkahwinan beberapa istiadat akan diadakan seperti istiadat menepung tawar untuk menghalau hantu syaitan; istiadat mengasah gigi atau mengandam; membuang sial; menggantung kelambu dan berinai.
Mengasah gigi dianggap adat yang penting dilakukan. Penggunaan kain hitam diletakkan pada gigi sebagai penanda jarak gigi yang perlu diasah. Cincin akan digunakan untuk mengasah gigi yang tidak rata dan kemudian diasapkan. Ini bertujuan menjadikan bakal mempelai sentiasa berseri dan mengelak kancing gigi ketika majlis persandingan.
Seperti juga apa juga jenis persandingan kaum lain, Orang Asli itu juga membuat persediaan menyediakan pelamin. Mereka akan bergotong-royong menghiasi pelamin dengan meletakkan anyaman daun nipah pelbagai corak serta bunga-bungaan berwarna cerah di semua sudut pentas. Sentuhan penggunaan daun nipah yang digunakan oleh masyarakat Orang Asli suku Mahmeri adalah antara keunikan dan kelainan dipaparkan dengan suku kaum Orang Asli lain di negara ini.
Ketika majlis perkahwinan berlangsung, beberapa adat istiadat diadakan sempena majlis itu iaitu menjulang pengantin; pertarungan pencak silat; mengelilingi busut; membasuh kaki; nasi dalam atau sirih perancang dan mandi bunga gomba.
Pada majlis itu, upacara perkahwinan dimulakan dengan tok dukun membawa pengantin lelaki berpusing mengeliling sekumpulan gadis bersama pengantin perempuan yang dilitupi kelambu dan diasap dengan kemenyan. Upacara itu bertujuan menghalau syaitan dan mengelak perkara buruk.
Pusingan sebanyak tujuh kali dan pada pusingan terakhir, pengantin lelaki perlu mendapatkan pengantin perempuan dan bertukar bunga. Pemilihan itu berdasarkan gerak hati tanpa sebarang tekanan kerana suku Mahmeri percaya tiada paksaan dalam perkahwinan.
Ketika majlis persandingan upacara melambung duit dilakukan sebagai simbolik kepada kebebasan mempelai menentukan arah tuju hidup di alam rumah tangga.
Makan beradab, pemantau akan memastikan mempelai makan dan berakhir dengan serentak supaya hidup mereka berkekalan bahagia dan dapat mengharungi rumah tangga. Jika seorang daripada mempelai makan lebih awal antara mereka, dipercayai perlakuan itu akan mengundang kecelakaan dalam rumah tangga pada masa depan.
Selepas selesai majlis perkahwinan, pasangan pengantin dilarang keluar rumah untuk tempoh tiga hari untuk mengelak daripada diganggu hantu atau syaitan.
Istiadat nenek moyang dipertahan
KEUNIKAN, keistimewaan dan kemeriahan perkahwinan orang Asli suku Mahmeri yang diamalkan sejak zaman- berzaman daripada nenek moyang mereka masih kekal menjadi warisan budaya dan tradisi.
Peralihan zaman moden ini tidak menggugat suku berkenaan untuk mempertahankan dan menjadi kebanggaan mereka untuk ditatapi dan dikaji oleh masyarakat lain.
Tok Batin Kampung Sungai Bumbun, Pulau Carey, Tok Sidin Anak Bujang, ketika ditemui pada majlis promosi Kerja Kahwin 09’, baru-baru ini di Perbadanan Kemajuan Kraftangan Malaysia, Kuala Lumpur, berkata beliau sebagai ketua masyarakat suku Mahmeri mahu memastikan istiadat perkahwinan masyarakat itu sentiasa mengekalkan tradisi nenek moyang mereka.
Katanya, masyarakat orang Asli khususnya Mahmeri dianggap unik kerana mempunyai warisan budaya dan tradisi yang tersendiri dan ia menjadi lambang kebanggaan.
“Sekarang, kira-kira 500 orang Asli Mahmeri menetap di Kampung Sungai Bumbun. Setiap majlis perkahwinan yang diadakan dilakukan dengan sempurna. Kita juga mempunyai lima ahli lembaga iaitu diketuai tok batin, tok inang, penghulu, jugra dan pengawa yang melengkapkan sebarang upacara berkaitannya.
“Setakat ini, 90 peratus daripada majlis perkahwinan itu menepati tradisi nenek moyang kami manakala 10 peratus lagi sudah dicampurkan dengan unsur moden yang dibuat atas kehendak ibu bapa (wali) mempelai,” katanya.
Beliau tidak menafikan, pada era moden ini, gadis atau pemuda orang Asli suku Mahmeri akan mencari calon pasangan masing-masing sendiri di kalangan kaum berlainan termasuk orang Asli dari suku lain yang berada di Semenanjung Malaysia dan tidak terkecuali ada juga yang berkahwin dengan orang Melayu.
BILA Menteri Dalam Negeri, Datuk Seri Hishammuddin Hussein menunjukkan 379 kotak berisi permohonan kewarganegaraan, permit masuk, sijil kelahiran dan sebagainya, Mamat boleh gambarkan betapa sulitnya kerja beliau itu. Jika semua permohonan itu memerlukan kelulusan Menteri Dalam Negeri, Mamat rasa ini kerja berat. Jika dikira satu persatu, jumlahnya mungkin beribu-ribu. Ini belum lihat kes setiap permohonan itu lagi.
Mamat - pelik ada rakyat tidak menyanjungi negara ini
julia.ismail@kosmo.com.my
|
|
RAMPASAN kuasa oleh tentera di Honduras pada 28 Jun lalu mengakibatkan polis dan tentera bertempur dengan ribuan penunjuk perasaan berkumpul di luar istana kebangsaan Honduras. Pertempuran berdarah atas nama demokrasi itu menyebabkan sekurang-kurangnya 45 orang terbunuh.
Perbalahan itu menimbulkan reaksi yang pelbagai dalam kalangan pemimpin dunia serta bantahan terhadap penyingkiran presiden pilihan rakyat, Manuel Zelaya dari Parti Liberal sehingga mendorong Pertubuhan Negara-Negara Amerika (OAS) memutuskan untuk menyingkirkan negara itu dari blok serantau.
Pihak tentera pula segera menamakan pengganti Zelaya iaitu rakan sekutunya yang juga dari Parti Liberal, Roberto Micheletti yang telah mengangkat sumpah sebagai presiden sementara sehingga penggal pemerintahan Zelaya tamat pada 27 Januari 2010.
Pemimpin dunia daripada Presiden Amerika Syarikat (AS), Barack Obama sehinggalah Presiden Venezuela, Hugo Chavez mendesak jawatan presiden Honduras dipulangkan kepada Zelaya yang telah digulingkan itu. Bagaimanapun, Micheletti tetap dengan pendiriannya yang mengatakan perkara itu tidak mungkin terjadi.
Kerajaan sementara juga memberi amaran kepada Zelaya bahawa beliau akan ditangkap sebaik sahaja menjejakkan kaki di Honduras.
Mahkamah Agung bagaimanapun menyokong pengambilalihan kuasa oleh pihak tentera dengan menyatakan ia sebagai mempertahankan demokrasi.
Rampasan kuasa oleh tentera itu buat julung kalinya berlaku melibatkan kerajaan Amerika Tengah dalam tempoh 16 tahun lalu. Ia mendapat kritikan meluas dari kerajaan-kerajaan Amerika Latin dan dunia termasuk AS.
Bagaimanapun Zelaya telah berikrar untuk kembali pulang ke negaranya demi rakyat Honduras setelah mendapat sokongan antarabangsa di Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) dan OAS. Zelaya memberitahu bahawa Presiden Argentina dan Presiden Ecuador serta Setiausaha Agung PBB dan OAS akan mengiringi beliau pulang ke Honduras.
Bagaimanapun, keadaan menjadi tegang sewaktu pesawat yang dinaiki oleh bekas presiden Honduras itu mahu mendarat di lapangan terbang utama negara tersebut.
Landasan itu dipenuhi dengan kenderaan dan gerombolan tentera mengakibatkan pesawat tersebut terpaksa berlegar-legar di ruang udara sebelum membatalkan pendaratan dan mengalihkan penerbangan ke El Salvador.
Ratusan ribu penyokong beliau berkumpul di luar lapangan terbang dan sekurang-kurangnya dua orang maut apabila tentera melepaskan tembakan ke arah perhimpunan tersebut.
Zelaya memberitahu, pendiriannya tetap akan cuba lagi untuk pulang ke tanah air dalam usaha untuk kembali berkuasa, sekalipun semua cabang kerajaan di negara ini sudah berpakat menentang beliau.
"Saya adalah komander angkatan bersenjata, dipilih oleh rakyat, dan saya mengarahkan angkatan bersenjata mematuhi arahan untuk membuka lapangan terbang ini supaya tidak ada masalah untuk saya mendarat dan menemui rakyat," katanya selepas kejadian tersebut.
Protes semakin meningkat sepanjang minggu lalu dan kehidupan seharian 7.5 juta penduduk negara itu terjejas disebabkan perintah berkurung pada waktu malam yang dikeluarkan oleh kerajaan pemerintah.
Micheletti menyalahkan sekutu berhaluan kiri kepada Zelaya iaitu Chavez dalam krisis politik Honduras dan menjadi punca kematian yang berlaku dalam pertempuran antara pihak polis dan tentera serta orang awam.
Beliau yakin bahawa Chavez telah mencampuri urusan negaranya dan menyalahkan Chavez bagi pertempuran dan rusuhan yang berlaku.
Jika perbalahan ini berpanjangan, keamanan negara itu mungkin akan terjejas dan memberi kesan terhadap perhubungan luar negara dan juga ekonomi negara ini.
Ini kerana seluruh Amerika Latin dengan pemimpin berhaluan kiri telah memanggil pulang duta masing-masing dari Honduras. Presiden Nicaragua, Daniel Ortega berkata, El Salvador, Nicaragua dan Guatemala akan menghentikan perdagangan dengan Honduras.
Di Washington, Obama memberitahu bahawa AS akan memihak kepada demokrasi dan bekerjasama dengan negara-negara lain untuk mencari penyelesaian secara aman di Honduras.
"Kami percaya rampasan kuasa itu tidak sah dan Presiden Zelaya kekal sebagai presiden yang dilantik secara demokrasi," kata Obama.
Pada hari yang menjadi sejarah hitam di Honduras, Zelaya dikejutkan dengan tembakan senjata api ketika beliau masih berbaju tidur, beberapa jam sebelum pungutan suara Perlembagaan yang dilihat sebagai cubaannya untuk kekal berkuasa melebihi had satu penggal.
Beliau telah dibawa oleh tentera udara untuk menyelamatkan diri ke Costa Rica ketika kereta perisai tentera melalui jalan-jalan raya di ibu negara Honduras dan pasukan askar menawan istana negara.
Kongres sepakat menerima sepucuk surat yang didakwa sebagai peletakan jawatan Zelaya, namun dia menafikan telah meletak jawatan dan menegaskan akan terus berkhidmat sehingga tamat penggal.
Mampukah Zelaya mengambil kembali tampuk kepimpinannya dengan hampir semua cabang dalam kerajaan menentangnya?
Jika dia nekad untuk mengambil kembali apa yang disifatkan hak dan tanggungjawab beliau, ini bermakna pertumpahan darah akan berlaku dan keadaan akan bertambah teruk.
Ini kerana Micheletti berkata, satu-satunya cara untuk Zelaya kembali sebagai presiden adalah dengan membawa tentera asing untuk menyerang Honduras.